افزایش کیفیت و ضخامت پوسته تخم مرغ

تولید تخم مرغ های با کیفیت پوسته و کیفیت داخلی خوب در پویایی اقتصادی صنعت تخم مرغ تاثیر زیادی دارد...

پروژه های دانش آموزی - مهدی رحمانی

دوازدهمین دوره از پروژه ‌های دانش آموزی تبیان  نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید اما کار ما هنوز تمام نشده است! این دوره نیز همچون سال ‌های گذشته دوستان بسیاری با ثبت طرح ‌ها و ایده ‌های خلاقانه خود در منوی "پیشنهاد موضوع" ما را در ارتقای تنوع پروژه ‌ها یاری نموده اند. هم چون گذشته بر آن شدیم تا با گردآوری این ایده ‌های جالب،  علاوه بر قدر دانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم. فراموش نکنید که ما همیشه منتظر طرح ‌های جدید شما عزیزان هستیم.

نام ایده: افزایش کیفیت و ضخامت پوسته تخم مرغ در مرغ های تخم گذار با استفاده از جیره غذایی ارگانیک

نام ارائه دهنده/دهند گان: شکورا احمدی و محدثه نظری

زمینه و نوع پروژه: شیمی داروسازی

درجه سختی: دشوار

نام مدرسه: سیمای نور

در کل جهان، تولید تخم مرغ های با کیفیت پوسته و کیفیت داخلی خوب در پویایی اقتصادی صنعت تخم مرغ تاثیر زیادی دارد. از آنجا که تخم مرغ به طور طبیعی توسط غشای آهکی که آن را احاطه کرده است، حفاظت می شود. علی رغم مقاومت و حفاظت نسبی توسط غشای آهکی تخم مرغ، در طی حمل و نقل بخش زیادی از تخم مرغ ها دچار شکستگی یا ترک خوردگی می شوند بنابراین، بازاریابی اقتصادی تخم مرغ حکم به حفاظت هرچه بیشتر این محصول در برابر شکستگی و ترک خوردگی دارد.

بسته بندی تخم مرغ فرایند مهمی در ارتباط با تحویل تخم مرغ سالم و عاری از آلودگی به مصرف کنندگان دارد. مشکلات مربوط به کیفیت تخم مرغ در حال حاضر سالانه میلیون ها دلار به این صنعت خسارت وارد می کند. بنابراین داشتن اطلاعات کافی از عوامل تاثیرگذار بر روی کیفیت داخلی تخم مرغ و کیفیت پوستۀ تخم مرغ حائز اهمیت است. لذا کیفیت پوستۀ تخم مرغ و کیفیت داخلی تخم مرغ در صنعت تخم مرغ دارای اهمیت زیادی می باشد.

کیفیت پوستۀ تخم مرغ به صورت اندازه تخم مرغ، وزن مخصوص تخم مرغ، رنگ پوسته، استحکام پوسته، تغییر شکل پوسته (تخریبی یا غیر تخریبی)، وزن پوسته، درصد پوسته، ضخامت پوسته و ساختار درونی پوسته اندازه گیری می شود. روش های جدید در این زمینه مرتباً در حال توسعه و پیشرفت هستند. کیفیت داخلی تخم مرغ به صورت رنگ زرده، انسجام غشای پری ویتیلین و کیفیت سفیده اندازه گیری می شود.

در ایران به بسته بندی تخم مرغ کم تر اهمیت داده می شود حتی به جرات می توان گفت پست ترین مواد اولیه و کاغذ مخصوصا در بسته بندی های کارتن و فیبری برای کارتن تخم مرغی در نظر گرفته می شود. در بعضی موارد دیده شده که فقط وزن کارتن بسته بندی و ارزان بودن برای تولیدکنندگان تخم مرغ اهمیت دارد. و تعداد کمی از تولید کنندگان به این موارد اهمیت میدهند. تخم مرغ های پوست نازک قبل از جمع آوری در مزرعه و همچنین در طی حمل و نقل و مراحل دسته بندی شکسته می شوند. طی تخمین تلفات اقتصادی به صنعت مرغان تخم گذار مشاهده شده که 7-5 درصد تلفات تخم مرغ ها در مزرعه و حدود 10 درصد در طول حمل و نقل و مراحل دسته بندی حادث می شود.

از آنجا که استقرار واحدهای تولیدکننده تخم مرغ در نقاط مختلف کشور با جمعیت مصرف کنندگان منطقه ای تناسب لازم را ندارد، اکثر استان ها با مازاد تولید نسبت به مصرف مواجه بوده، برعکس در بعضی استان ها همواره کمبود تولید وجود دارد. به همین دلیل، ارسال محموله های بین استانی یکی از معضلات مهم و همیشگی برای تولیدکنندگان در حفظ کیفیت تخم مرغ به شمار می رود. از این رو، رعایت موازین کنترل کیفی در نگهداری تخم مرغ از زمان تولید تا فراوری و انبار کردن و همچنین شرایط ارسال آن تا محل مصرف اهمیت زیادتری پیدا کرده است. تخم مرغ تازه نسبت به تخم مرغ کهنه، ارزش غذایی بیشتر طعم بهتر و لذیذتر داشته، چنانچه در محیط نامساعد قرار گیرد و یا به طور صحیح حمل و نقل نشود کیفیت آن کاهش یافته، به سهولت و به سرعت کهنه و فاسد می گردد.

لازم به یادآوری است که پوسته تخم مرغ به واسطه مجاری یا روزنه های بسیار ریزی که دارد، به صورت متخلخل درآمده است. در انتهای پهن تر آن تعداد روزنه ها در میلی متر مربع بیشتر از تمام قسمت های دیگر است. قطر این روزنه ها در حدود 17 میکرون و تعداد آن ها نزدیک به 8000 عدد در هر تخم مرغ می باشد. نقش این روزنه ها تبادل گازهای دی اکسید کربن و اکسیژن و کنترل میزان تبخیر آب داخل تخم مرغ است. با این حال در آخرین مراحل ساخت پوسته تخم مرغ، ترکیبی از مواد آلی به نام کوتیکول برروی سطح خارجی و آهکی پوسته ترشح می شود تا در طول مسیر عبور تخم مرغ از قسمت های بعدی تخم راه، حالت لیزکننده و لغزنده به آن بدهد.

به این ترتیب روزنه های موجود در پوسته یک تخم مرغ تازه، کاملاً بسته هستند ولی با گذشت زمان، تعداد باز شدن منافذ آن افزایش یافته و باکتری های عفونت زا می توانند از این منافذ وارد تخم مرغ شوند، به خصوص اگر تخم مرغ را بعد از خارج کردن از سردخانه یا یخچال، مدتی در محیط باز قرار دهند، رطوبت هوا به شکل شبنم روی پوسته را مرطوب می نماید (عرق زدگی پوسته تخم مرغ). در این حالت است که اجرام میکروبی فرصت می یابند تا به آسانی به درون تخم مرغ نفوذ کرده، فساد آن را تسریع نمایند.

به هرحال، اگرپوسته نازک، ترک خورده، کثیف و مرطوب باشد، امکان راه یابی عوامل عفونت زا به داخل تخم مرغ زودتر فراهم گشته و غالباً به حدی می رســد که بر مکانیسم های دفاعی (غشاء ها و سفیده) غلبه کرده و تخم مرغ را فاسد می نمایند. لذا با بیان مشکلات فوق در خصوص کاهش کیفیت پوسته و محتوای تخم مرغ در مزارع پرورش مرغ های تخم گذار، در این پژوهش با بررسی راه های مختلف افزایش کیفیت پوسته و محتویات تخم مرغ های تخم گذار به کاهش خسارات، افزایش بهداشت و سلامت و بهبود کیفیت تخم مرغ مصرفی خانوار پرداخته شده است.

روش 

ویتامین ث (آسکوربیک اسید) در تشکیل پوسته تخم مرغ، یک فرآیند کامل، مرکب از متابولیسم کلسیم و تنظیم به وسیله هورمون پاراتورمون و هورمون های کنترل کننده چرخه تخم گذاری است. تشکیل پوسته تخم مرغ از ساخت اولین لایه متشکل از شبکه ای از فیبرهای کلاژن که یک چهار چوب (اسکلت) را که مراحل کلسیم گذاری روی آن انجام شود شروع می شود. بیوسنتز کلاژن از اسیدهای آمینه و پرولین و به خصوص برای تبدیل پروکلاژن به تروپوکلاژن نیازمند اسید اسکوربیک است.

برای مراحل آهکی شدن، ویتامین D3، کلسیم و فسفر ضروری است. تنظیم متابولیسم کلسیم تحت تأثیر ماده شبه هورمون کلی تیرول و هورمون پاراتورمون تولید شده توسط غدد پاراتیروئید است. بیوسنتز کلی تیرول به ویتامین D3 وابسته است و اولین تبدیل برای رسیدن به شکل فعال، در کبد تحت اثر آنزیم 25 – هیدروکسی لاز انجام و 25 – هیدروکسی ویتامین D3 تشکیل می شود. در تبدیل بعدی، 25 – هیدروکسی ویتامین D3 در کلیه ها تحت تأثیر آنزیم 1- آلفا هیدروکسیلاز و اسید اسکوربیک به عنوان یک ترکیب فعال متابولیکی به 1- 25 آلفا هیدروکسی و ویتامین D3 که به عنوان کلسی تریول شناخته می شود تبدیل می گردد.

در واقع بیوسنتز اسید اسکوربیک در کلیه به وقوع می پیوندد و به طور آماده برای تکمیل کردن وظیفه حیاتی خودش در بیوسنتز کلی تریول در دسترس است. وظایف اصلی کلسی تریول، تنظیم؛ جذب کلسیم از روده ها؛ ساختن پروتئین های متصل به کلسیم برای تسهیل انتقال کلسیم؛ ابقاء کلسیم و مراحل معدنی شدن می باشد.

کمبود یا نقص حاشیه ای اسید اسکوربیک روی مراحل آهکی شدن اثر سوء خواهد داشت، بنابراین پوسته ای با بافت ضعیف ایجاد می شود.

بیوسنتز کلسی تریول با افزایش سن کاهش نشان می دهد و سطوح آن در پلاسما در مرغ های تولید کننده تخم مرغ های با پوسته نازک به طور معنی داری پایین تر است. این مراحل فیزیولوژیکی صرف نظر از بارور یا نابارور بودن تخم مرغ به دنبال هم به وجود می آید. بنابراین تنزل در کیفیت پوسته تخم مرغ ناشی از مراحل فیزیولوژیکی ناکافی بودن سطح کلسی تریول است. با پیشرفت چرخه تخم گذاری، شیوع نازکی و تخم مرغ های پوسته شکسته افزایش می یابد.

تکمیل جیره با اسید اسکوربیک در گله های با سن بالای 40 هفتگی قطعاً موجب بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ و کاهش در تعداد موارد شکسته شدن و ترک برداشتن پوسته تخم مرغ ها می شود.

لذا پس از تهیه تعدادی مرغ تخم گذار با نژاد یکسان و در شرایط آزمایشگاهی کنترل شده و مشابه با بررسی جیره های غذایی مختلف با درنظر گرفتن ترکیبات مهم ذکر شده در بالا در مقایسه با جیره غذایی فعلی مرغ های تخم گذار در سنین قبل از تخم گذاری تا سن تخم گذاری بررسی های لازم جهت تغییر در بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ انجام پذیرفت. به منظور بررسی کیفیت و مقاومت پوسته تخم مرغ از روش های نورآزمایی و همچنین شکستن یک تخم مرغ و خارج کردن سفیده و زرده آن و سپس خشک نمودن پوسته استفاده گردید. از طرفی بهبود کیفیت زرده و سفیده تخم مرغ بر اساس اندازه زرده و رنگ آن و درصد زمان فساد پذیری آن تعیین گردید.

مهارت ‌های کسب شده

1. روش ایده یابی ((بارش مغزی)

2. مهارت کار در آزمایشگاه (رعایت نکات ایمنی)

3.  آشنایی با مهارت کاربرد ابزار و وسایل مورد نیاز

4.  آشنایی با پروپوزال نویسی

5. آَشنایی با مقاله نویسی

6. آشنایی با تهیه پاورپوینت

7. آشنایی با نحوه جستجوی اطلاعات

8. آشنایی نحوه فیش برداری

9. مهارت ساخت پوستر علمی

10. مهارت انجام کارگروهی

11. آشنایی با انواع تخم مرغ ها و شیوه‌ های فساد تخم مرغ

تنظیم کننده: محبوبه همت